Ik kreeg als eerste een beetje met het pietendebat te maken toen ik als tiener aan een stel Amerikanen die het hele gebeuren met blackface hadden verward probeerde uit te leggen dat het zo erg ook weer niet is. Maar ik had toen ook al door dat de mensen waar het om gaat er niet bij waren. Het gaat namelijk om zwarte Nederlanders, kinderen en zwarte Nederlandse kinderen. Dus niet om Amerikanen en blanke tieners.
De laatste jaren merk ik steeds meer dat Nederlanders onderling ook discussies hebben over Piet. Of misschien zijn jullie er net mee begonnen toen ik volwassen werd, maar dat lijkt me niet erg waarschijnlijk. Vooral niet omdat ik eerder vaag iets over regenboogpieten hoorde.
Ik heb er in principe niets tegen dat Piet veranderd. Piet zoals we hem nu kennen is ook het resultaat van eerdere veranderingen, van één Piet naar meer en van zwart-als-de-kleur-zwart naar donkerbruin. En elke keer als zo'n verandering aanslaat is het leuker dan wat ervoor kwam. Goed, misschien dat sommige volwassenen nostalgisch terugkijken naar pikzwarte Piet (daar zullen dan wel veel ontwerpers voor cadeaupapier bij zitten), maar voor kinderen zijn nachtmerries zo leuk ook weer niet. Dus als een “politiek correcte” Piet ooit echt aanslaat zal die waarschijnlijk ook niet ietsjes leuker zijn dan Piet zoals we hem nu kennen. Wie wil er nou geen leuker sinterklaasfeest? Kinderen in ieder geval wel, en daar is Piet er toch voor? (Ja, onze tradities behouden is ook belangrijk, maar tradities krijgen juist die niet-in-èèn-keer-door-èèn-iemand-bedacht-factor doordat ze wel veranderen.)
En dan nu Roet Piet.
“Wist je dat Zwarte Piet niet echt zwart is?” hoorde ik op de basisschool al eens. Nee, hij is donkerbruin met rode lippen door het roet van de schoorsteen. (Oké, zo sarcastisch was ik als kind ook weer niet. Maar ik had al wel door dat daar iets niet aan klopte.) Maar nu hebben we Pieten die er echt uitzien als schoorsteenvegers. “Piet” word losgekoppeld van een ras; in plaats van “Sinterklaas word geholpen door een stel negers” hebben we straks “Sinterklaas word geholpen door een stel mensen die de rest van het jaar vieze schoorstenen in klimmen om ze schoon te maken en daardoor in de loop van de tijd allerlei nare ademhalingsproblemen oplopen”. Hoera?
Nou goed, in Nederland wonen nu veel meer zwarte mensen dan schoorsteenvegers [citation needed]. Oké, denk ik dan bij mezelf, zouden die roetvegen niet net zo goed van het een keer per jaar de schoorstenen in klimmen om kinderen met een schoorsteen cadeaus te brengen kunnen zijn? Maar dan herinner ik me dat de intocht vlak voor pakjesavond is.
Toch is dit niet de voornaamste reden dat ik geen fan ben van Roet Piet. Roet Piet is namelijk wat saai. "Heb jij een beter idee dan?" Nou, 'beter' is misschien wat sterk uitgedrukt, maar ideeën heb ik wel.
Oempa Loempa Piet
Je hoort mensen wel eens zeggen “Als kind had ik nooit het verband gelegd tussen Zwarte Piet en zwarte mensen.” Nou, met deze Piet duurt dat wel iets langer. Deze Piet is helemaal egaal bruin, ook de lippen. En dan wel een kleur bruin die niet bij mensen voorkomt, maar hopelijk wel genoeg lijkt op een kleur die bij mensen voor zou kunnen komen dat de kinderen er niet bang van worden. Haar hebben ze in de kleuren zwart en donkerpaars. Ik weet alleen niet welke texturen dat haar moet hebben. (Ik twijfel vooral tussen 'alles wat bij mensen voorkomt' en 'alles wat bij mensen voorkomt behalve steil', maar misschien dat jullie andere ideeën hebben.)
Schmink Piet
Deze Piet is ook niet dom (hoeft ten minste niet) maar wel heel extrovert en schaamt zich er niet voor kinder-activiteiten leuk te vinden. Want als we 's winters kinderen naar buiten nemen om naar grote mensen te gaan staan kijken mag daar best iemand bij zitten die wat “maf” doet. Trouwens, het was toch altijd alleen maar schmink, nu zijn we daar ten minste eerlijk over.
Deze Pieten hebben ook als voordeel dat je hun haar niet hoeft te veranderen. Als je bij iemand met een lichte huid, donker krullend haar en een pak dat misschien vaag is afgeleid van wat mensen in de Gouden Eeuw of zo droegen aan zwarte mensen gaat denken ligt dat toch echt meer aan jou dan aan dat haar. En als de makers van Nederlands media 'gedwongen worden' om te oefenen met een hele cast van mensen met dat haar en hoe je ervoor zorgt dat het publiek ze uit elkaar kan halen is dat juist positief.
In sommige dorpen in Amerika waar veel mensen van Nederlandse afkomst wonen doen de Pieten het zonder schmink. Op het eerste gezicht lijkt deze Piet nog saaier dan Roet Piet, maar hij is al wel ergens aangeslagen dus zullen we her er toch over moeten gaan hebben.
Praktisch gezien heeft deze Piet een aantal voordelen. Net als bij Schmink Piet hoeven we het haar niet te veranderen, je loopt geen risico dat kinderen bang worden van de nieuwe schmink en prentenboeken met Piet zoals we die nu kennen zijn nog prima te gebruiken, als kinderen maar niet merken dat er in boeken veel vaker mensen met een donkere huidskleur voor Piet spelen dan in het echt.
Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik deze Piet toch leuk ben gaan vinden. Hij heeft echt dat Mary Poppins-achtige 'als niemand ernaar vraagt neem je aan dat het een mens is, maar als bijvoorbeeld Akinator vraagt “is diegene waar je aan denkt een mens?” dan moet je daar toch over nadenken' te pakken. Piet is geen Piet omdat hij een donkere huid heeft of omdat hij schoorstenen veegt, Piet is Piet omdat hij Piet is.
En dan nu de minder serieuze suggesties:
Roet Piet die eerst in November zonder Sinterklaas cadeaus brengt naar de kinderen van Verweggistan, en dan snel naar Spanje holt om met Sint op de boot te stappen om de kinderen in Nederland pakjes te bezorgen, en dan nemen zij vakantie terwijl de Kerstman, die de broer van Sinterklaas is, de kinderen in Duitsland en Amerika cadeaus brengt.
Oh-God-Heb-Je-Haar-Weer-Piet
“Zie ginds komt de stoomboot
Van Sinterklaas weer
Wie zoet is krijgt lekkers
Wie geld heeft nog meer
Een kind met veel zakgeld
Dat koopt zelf wel iets
En of dat kind nu zoet of stout is
Boeit de winkelier niets”
Zwarte Piet 2.0
Kijk, we hebben nu wel een lopende discussie over of Zwarte Piet zwart moet blijven, maar ik heb nog niemand horen klagen dat Sinterklaas altijd blank is. Als de Pieten nu niet direct voor Sinterklaas werken maar een eigen bedrijf hebben waar hij veel werk aan outsourced en zo nodig worden gespeeld door zwarte acteurs...
Ganguro Piet
“Wist je dat Zwarte Piet niet echt zwart is? Hij heeft zich geschminkt als een Japans meisje dat zich heeft geschminkt als een blonde beach babe.”